Paylaş
Yazı: Cemre Çalışkan Foto: Döşemealtı Belediyesi
Antalya’yı hep deniz, kum, güneş üçlüsüyle anıyoruz. Ancak öyle bir şehir ki burası, her köşesinde sizi şaşırtabilir; her ilçesinden, her mahallesinden farklı bir hikâye çıkabilir.
Binlerce yıldır öyle çok medeniyete ev sahipliği yapmış, öyle çok şeye tanık olmuş ki Antalya, bugün hâlâ hepsinden izler taşıyor. Şimdi sizlere tüm bu güzellikleri anlatmak isterdim, ancak bu yazının konusu başka. Bu ay sizlere ünü çoktan Antalya sınırlarını aşmış Döşemealtı halılarından bahsedeceğim. Geri kalan Antalya güzellikleri de başka sayılara artık.
Döşemealtı, adını Teke Yörüklerinden almış. Teke Yörükleri ilçeye ismini vermekle kalmayıp, bölgenin kültürüne hatırı sayılır katkılarda bulunmuşlar. Göçebelik kültüründe, hafif ve kolay taşınabilir eşyalar önemli yer tutar. Bu sebeple halılar, göçebe yaşamın vazgeçilmezlerindendir. Bu dönemde dokunmuş, bilenen en eski Döşemealtı halısı Antalya Müzesi’nde sergilenmektedir.
Döşemealtı halıları ıstar adı verilen özel tezgâhlarda dokunup, boyutlarına göre seccade, yolluk ve çeyrek olarak isimlendirilir. Toplu, mihraplı, dallı-akrepli, bayraklı vb. birçok motifle süslenir. Döşemealtı halıları için kırkılan yünler el ile liflere ayrılır. Doğadan elde edilen kökboyalarıyla boyanır. Dokunan halılar önce steril havuzlarda yıkanır. Sonrasında ise tarlalara serilir.
Bu “halı tarlaları” Döşemealtı’nın simgesi haline geldi. Öyle ki yaz aylarında ortaya çıkan bu görüntüleri yabancı haber ajansları abonelerine servis eder oldu. Gelelim Klimt tablolarını anımsatan bu görüntülerin nasıl ortaya çıktığına; Döşemealtı Antalya’nın merkez ilçelerinden olsa dahi şehir merkezinin dışında sayılabilir. Nem oranı kent merkezine göre düşük, güneş ışınlarıysa daha yakıcıdır. Döşemealtı halıları tarlalara renklerinin güneş ışınlarının etkisiyle pastelleşmesi için serilir. Halıların tarladaki misafirliği bir ila üç ay arasında sürer. Fabrikada ya da elde dokunması fark etmeksizin her Döşemealtı halısı bu süreçten geçmelidir. Tarlaya yolu düşmemiş Döşemealtı halısı, henüz tamamlanmamış demektir. Yüz binlerce dönüm üzerine serilmiş on binlerce halı, yılın üç ayı Döşemealtı’nda görsel bir şölen yaratır.